Ἡ Ἀφροδίτη

  Ὅπως ἀργότερα ἀνεκαλύφθη, ὄχι μόνον δὲν διαθέτει ὠκεανοὺς ἀλλὰ καὶ οἱ συνθῆκες τῆς ἐπιφανείας της διαφέρουν δραματικά. Ἂν καὶ ὑπάρχουν ἐλάχιστα ἄμεσα στοιχεῖα γιὰ τὸ ἐσωτερικό της, ἡ ὁμοιότης τοῦ μεγέθους καὶ τῆς πυκνότητός της μὲ τῆς Γῆς ἐνδεικνύει παρόμοια ἐσωτερικὴ δομὴ μὲ μερικῶς ρευστὸ πυρήνα, μανδύα καὶ φλοιό.

  Πιστεύεται ὅτι ὑπάρχει ἕνας μεταλλικὸς πυρήνας, μὲ στερεοποιημένο τὸ ἐσωτερικὸ του καὶ ρευστὸ ἐξωτερικὸ στρῶμα, συνολικῆς ἀκτίνος περίπου 3.000 χλμ. Ὁ πυρήνας θεωρεῖται ὅτι ἀποτελεῖται ἀπὸ σίδηρο καὶ νικέλιο καὶ ἴσως ἐλαχίστη ποσότητα θείου, ἐνῶ τὸ ρευστοποιημένο ἐξωτερικὸ στρῶμα ἀπὸ θειοῦχο σίδηρο. Ἡ ἀναλογία τοῦ στερεοῦ καὶ τοῦ ὑγροῦ μέρους δὲν εἶναι γνωστή.

  Περιβάλλεται ἀπὸ ἕναν βαθὺ μανδύα ἀπὸ καυτὰ εὔπλαστα πετρώματα καὶ ἕναν λεπτό, εὔθραυστο φλοιὸ ποὺ παρουσιάζει ἄφθονες ἐνδείξεις ἡφαιστειακῆς δραστηριότητας. Τὸ εὔπλαστο ὑλικὸ τοῦ μανδύα πιστεύεται ὅτι ἀναδεύεται ἀπὸ ρεύματα συναγωγῆς ποὺ κινοῦνται ἀργὰ ἐπὶ χιλιάδες χρόνια πιέζοντας τὸ μάγμα πρὸς τὸν φλοιὸ καὶ δημιουργῶντας ἡφαίστεια στὴν ἐπιφάνεια.

  Ἡ σύστασή του δὲν εἶναι γνωστὴ καὶ ὑπάρχουν μόνον ὑποθέσεις, βασισμένες στὴν παρόμοια σύνθεση μὲ τὴν Γῆ. Ὁ μανδύας τῆς Ἀφροδίτης μπορεῖ νὰ ἀποτελεῖται ἀπὸ πυριτικὰ ὀρυκτὰ (silicates) ὅπως ὁ γήινος μανδύας, ὁπότε θὰ περιέχει ὀρθόκλαστους ἀστρίους (orthoclase feldspar, τηκτοπυριτικὸ ὀρυκτὸ ποὺ σχηματίζει πυριγενή πετρώματα ἀπὸ μάγμα ἐξερχόμενο στὴν ἐπιφάνεια), καὶ νὰ εἶναι ὑψηλῆς περιεκτικότητας σὲ μεταλλικὰ στοιχεῖα ὅπως σίδηρο και μαγνήσιο.

  Τὸ λεπτὸ ἐξωτερικὸ στρῶμα τοῦ φλοιοῦ ἀποτελεῖται ἀπὸ βασάλτη καὶ ἄλλα πυριτικὰ ὀρυκτά. Κατὰ τόπους ἡ ἐπιφάνεια τοῦ φλοιοῦ ἐμφανίζει διογκώσεις, ἔχοντας ἀνυψωθεῖ ἀπὸ τὶς ἰσχυρὲς ἡφαιστειακὲς διεργασίες τοῦ ἀνώτερου τμήματος τοῦ μανδύα. Τὸ ἐλαφρῶς μικρότερο μέγεθος τῆς Ἀφροδίτης ἐνδεικνύει σημαντικὰ χαμηλότερες πιέσεις εἰς τὸ ἐσωτερικό της ἀπὸ ἐκεῖνες τοῦ ἐσωτερικοῦ της Γῆς. Ὁ μανδύας καὶ ὁ φλοιὸς εἶναι ἰδιαιτέρως ξηροὶ καὶ λόγῳ ἐλλείψεως τῆς ἀπαραίτητης ὑγρασίας (συνεπῶς καὶ ὀλισθηρότητος) δὲν ὑπάρχει τεκτονικὴ κίνηση.

Σύγκριση μεγεθῶν πλανητῶν: Ἑρμῆς, Ἀφροδίτη, Γῆ καὶ Σελήνη, Ἄρης.

Συνδυασμὸς ἀπὸ ὑπέρυθρες καὶ ὑπεριώδεις λήψεις τῆς Ἀφροδίτης ἀπὸ τὴν ἀποστολὴ Ἀκατσοῦκι (Akatsuki), 2016 (JAXA/ISAS).

Ἡ Ἀφροδίτη καλύπτεται ἀπὸ πυκνὰ νέφη, ποὺ ἀλλάζουν μορφὴ συνεχῶς.

Ἀτμόσφαιρα καὶ Θερμοκρασία

  Ἡ Ἀφροδίτη ἔχει ἐξαιρετικὰ πυκνὴ ἀτμόσφαιρα, ἀποτελούμενη κυρίως ἀπὸ 96,5% διοξείδιο ἄνθρακος (CO₂) καὶ 3,5% ἄζωτο (N₂). Εἶναι τόσο πυκνὴ ποὺ δὲ φαίνεται καθόλου ἡ ἐπιφάνεια τοῦ πλανήτη ἐνῶ ἡ πίεση εἰς τὴν ἐπιφάνεια ὑπερβαίνει τὰ 90 Αtm, ὅσο περίπου ἡ πίεση ἐντὸς γηίνου ὠκεανοῦ εἰς βάθος 1000 μέτρων. Ἡ μάζα τῆς ἀτμόσφαιρας τῆς Ἀφροδίτης εἶναι 4,8 × 10²⁰ κιλά, περίπου 93 φορὲς μεγαλυτέρα ἀπὸ τὴν μάζα τῆς ἀτμόσφαιρας τῆς Γῆς.

  Ἄνω τοῦ πυκνοῦ στρώματος τοῦ διοξειδίου ἄνθρακος ὑπάρχουν στρώματα πάχους πολλῶν χιλιομέτρων, ἀποτελούμενα ἀπὸ διοξείδιο θείου (SO₂) μὲ μορφὴ σταγονιδίων (0,015%), τὰ ὁποῖα ἀνακλοῦν περίπου τὸ 60% τοῦ ἡλιακοῦ φωτὸς ποὺ δέχεται ὁ πλανήτης. Ὑπάρχουν ἐπίσης εἰς ἐλαχίστη ποσότητα 0,0017% μονοξείδιο ἄνθρακος (CO), 0,0012% ἥλιον (He), 0,0007% νέον (Ne), 0,007% ἀργὸν (Ar) καὶ 0,0017% σταγονίδια ὕδατος (H₂O).

  Ἡ Ἀφροδίτη ἔχει μεγάλη ἀνακλαστικότητα. Μόνον τὸ ¹⁄₅ περίπου τοῦ ἡλιακοῦ φωτὸς ποὺ δέχεται διαπερνᾶ τὸ πυκνὸ στρῶμα νεφῶν της. Τὸ ὑπόλοιπο ⁴⁄₅ ἀνακλᾶται εἰς τὸ διάστημα, καθιστῶντας τὴν Ἀφροδίτη ἀπὸ τὰ φωτεινότερα οὐράνα σώματα. Ἀξιοσημείωτη διαταραχὴ παρατηρεῖται καὶ εἰς τὸν ἡλιακὸ ἄνεμο καθὼς διέρχεται ἀπὸ τὴν Ἀφροδίτη.

Τροπόσφαιρα: οἱ “ὡκεανοὶ” τῆς Ἀφροδίτης

  Τὸ πυκνότερο τμῆμα τῆς ἀτμόσφαιρας, ἡ τροπόσφαιρα, ἀρχίζει ἀπὸ τὴν ἐπιφάνεια καὶ ἐκτείνεται ἕως τὰ 65 χλμ. Ἡ τροπόσφαιρα τῆς Ἀφροδίτης ἀποτελεῖ τὸ 99% ὅλης τῆς ἀτμοσφαιράς της κατὰ μάζα, ἐνῶ τὸ 90% συγκεντρώνεται εἰς εὗρος 0 – 28 χλμ. Ἡ πίεση εἰς τὴν ἐπιφάνεια εἶναι τεράστια, σχεδὸν 92 φορὲς ἰσχυροτέρα ἀπὸ αὐτὴν τῆς Γῆς.

  Ἐπειδὴ ἡ πίεση εἶναι τόσο ὑψηλὴ τὸ διοξείδιο τοῦ ἄνθρακος, ἀπὸ τὸ ὁποῖο ἀποτελεῖται ἡ τροπόσφαιρα, δὲν εἶναι πλέον ἀέριο, ἀλλά ὑπερκρίσιμο ὑγρό, δηλαδὴ δὲν εἶναι εἰς διάκριτη ἀέρια ἢ ὑγρὴ κατάσταση καὶ ἔχει ἰδιότητες μεταξὺ ἀερίου καὶ ὑγροῦ: διαστέλλεται ὅπως ἕνα ἀέριο, γεμίζοντας τὸν χῶρο ποὺ τὸ περιέχει ἀλλὰ μὲ πυκνότητα ὅπως ἑνὸς ὑγροῦ. Τὸ ὑπερκρίσιμο διοξείδιο τοῦ ἄνθρακος (sCO₂) σχηματίζει ἕνα εἶδος ὠκεανοῦ, με πυκνότητα 6,5% τοῦ ὕδατος, ποὺ καλύπτει ὅλη τὴν ἐπιφάνεια τῆς Ἀφροδίτης.

  Ἡ τεράστια πυκνότητα καὶ πίεση τοῦ ‘ὠκεανοῦ’, ποὺ δέχεται θερμότητα ἀπὸ τὶς ἡφαιστιακὲς διεργασίες τοῦ φλοιοῦ, σὲ συνδυασμὸ μὲ τὰ πυκνὰ νέφη θειικοῦ διοξειδίου πρὸς τὴν κορυφὴ τῆς τροπόσφαιρας, ποὺ ἐμποδίζουν τὴν διάχυση, ἔχουν ὡς ἀποτέλεσμα ἡ ἐπιφάνεια τῆς Ἀφροδίτης νὰ εἶναι λίαν θερμοτέρα τοῦ Ἑρμοῦ παρότι ἀπέχει τὴν διπλάσια ἀπόσταση ἀπὸ τὸν Ἥλιο καὶ δέχεται μόνον 25% τῆς ἡλιακῆς ἀκτινοβολίας ἐν συγκρίσει μὲ τὸν Ἑρμῆ. Ἔτσι ἡ θερμοκρασία ἀπὸ περίπου 125 °C, ποὺ θὰ ἦταν ὑπὸ ἄλλες συνθῆκες καὶ λόγω τῆς ἐλλείψεως ὑγρασίας, κυμαίνεται εἰς 450 – 480 °C, ἀρκετὴ γιὰ νὰ λιώσῃ μόλυβδο.

Σύσταση τῶν ἀτμοσφαιρικῶν στρωμάτων τῆς Ἀφροδίτης
Ἄνω στρῶμα: σταγόνες θειικοῦ ὀξέως (θολό)
Μεσαῖο στρῶμα: σταγόνες θειικοῦ ὀξέως (πυκνὰ νέφη)
Κάτω στρῶμα: σταγονίδια θειικοῦ ὀξέως καὶ σκόνη (θολό)
“Ὠκεανός”: ὑπερκρίσιμο διοξείδιο ἄνθρακος (διαυγές)

Σύγκριση ἀτμόσφαιρας (στρώματα): Γῆ, Ἄρης, Ἀφροδίτη

Σύγκριση ἀτμόσφαιρας (σύσταση): Γῆ, Ἄρης, Ἀφροδίτη

  Ἡ τροπόπαυση, τὸ ὅριο μεταξὺ τροπόσφαιρας καὶ μεσόσφαιρας εἰς ὕψος περίπου 50 χλμ., ἐμφανίζει συνθῆκες παρόμοιες μὲ τῆς Γῆς. Ἐκεῖ ἡ πίεση εἶναι ἴδια μὲ τῆς Γῆς εἰς τὸ ἐπίπεδο τῆς θαλάσσης. Τὸ ὑψόμετρο μεταξὺ 52,5 – 54 χλμ. ἔχει θερμοκρασία ποὺ κυμαίνεται ἀπὸ 20 ἕως 37 °C.

  Οἱ ἄνεμοι εἰς τὴν ἐπιφάνεια τῆς Ἀφροδίτης εἶναι ἤπιοι καὶ δὲν ὑπερβαίνουν τὰ 2 – 3 χλμ. / ὤρα ἀλλὰ λόγῳ τῆς μεγάλης ἀτμοσφαιρικῆς πυκνότητος ἀσκοῦν σημαντικὴ δύναμη ἐπὶ ὁποιουδήποτε ἐμποδίου (π.χ. ὁ ἄνθρωπος θὰ δυσκολευόταν πολὺ νὰ περπατήσῃ) καὶ μετατοπίζουν σκόνη καὶ μικροὺς λίθους ὅπως ἕνα ἀργὸ ὑδάτινο ρεῦμα. Εἰς τὰ ὑψηλότερα ἀτμοσφαιρικὰ στρώματα τῆς κορυφῆς τῆς τροπόσφαιρας, ὅπου οἱ συνθῆκες θερμοκρασίας καὶ πιέσεως ὁμοιάζουν μὲ τῆς Γῆς, ἀναπτύσσονται ἰσχυροὶ ἄνεμοι ταχύτητος 350 χλμ. / ὤρα περίπου, ποὺ διατρέχουν τὸν πλανήτη ἀνὰ 4 – 5 ἡμέρες.

Ἀνώτερη ἀτμόσφαιρα καὶ ἰονόσφαιρα

Ἡ μεσόσφαιρα τοῦ πλανήτη Ἀφροδίτη ἐκτείνεται εἰς ὕψος 65 – 120 χλμ. ἐνῶ ἡ θερμόσφαιρα ἀρχίζει περίπου ἀπὸ τὰ 120 χλμ. φθάνοντας τὸ ἀνώτερο ὅριο τῆς ἀτμόσφαιρας (εξώσφαιρα) περὶ τὸ ὕψος 220 – 350 χλμ. Ἡ ἰονόσφαιρα τῆς Ἀφροδίτης εἶναι ἐκτεταμένη, περίπου εἰς ὕψος 120 – 300 χλμ. καὶ σχεδὸν συμπίπτει μὲ τὴν θερμόσφαιρα.

Ἀφροδίτη, τεχνητὸ χρῶμα, Μάρινερ 10, 1974 (NASA/JPL).

Ἀφροδίτη, μὲ ὑπεριῶδες φίλτρο, Pioneer Venus Orbiter, 1979 (NASA).

Ἀφροδίτη, μὲ ἰῶδες φίλτρο, Galileo, 1996 (NASA/JPL).

Ἀφροδίτη, μὲ ὑπεριῶδες φίλτρο, τηλεσκόπιο Hubble, 1999 (NASA/JPL).

Ἀφροδίτη, μὲ ἀληθινὸ χρῶμα, Messenger 2007 (NASA/JPL).

Ἀφροδίτη, ὑπεριώδης λήψη μὲ φίλτρα, Akatsuki, 2016 (JAXA/ISAS).

  Λόγῳ τῆς θερμικῆς ἀδρανείας καὶ τῆς μεταφορᾶς τῆς θερμότητος ἀπὸ τοὺς ἀνέμους εἰς τὰ χαμηλότερα ἀτμοσφαιρικὰ στρώματα, ἡ θερμοκρασία τῆς ἐπιφανείας τῆς Ἀφροδίτης δὲν ποικίλλει σημαντικὰ μεταξὺ τῆς ἡμερινῆς καὶ τῆς νυκτερινῆς πλευρᾶς της, παρὰ τὴν βραδύτατη περιστροφὴ τοῦ πλανήτη. Ἔτσι ἡ Ἀφροδίτη χαρακτηρίζεται ἰσόθερμος, διατηρῶντας σταθερὰ θερμοκρασία ἐπί ἀμφοτέρων τῶν πλευρῶν της καθὼς καὶ μεταξὺ τοῦ ἰσημερινοῦ καὶ τῶν πόλων.

  Ἐπιπλέον ἡ μικρὴ κλίση τοῦ ἄξονος περιστροφῆς της ἐλαχιστοποιεῖ τὴν ἐποχιακὴ διακύμανση θερμοκρασιῶν. Μόνον λόγω ὕψους παρατηροῦνται κάποιες διαφορὲς εἰς τὰ ὑψηλότερα μέρη τῆς ἐπιφάνειας. Πρὶν ἀπὸ δύο δεκαετίες περίπου (Venus Express, 2006) ἀνεκαλύφθη ὅτι ἡ ἀτμόσφαιρα εἰς τὴν νυκτερινὴ πλευρὰ ἐκτείνεται μακρύτερα πρὸς τὸ διάστημα. Εἰς τὴν ἡμερινὴ πλευρὰ τὰ στρώματα νεφῶν ἔχουν πάχος περίπου 20 χλμ. καὶ ἐκτείνονται σχεδὸν ἕως τὰ 65 χλμ., ἐνῶ εἰς τὴν νυκτερινὴ τὸ πάχος τους φθάνει τὰ 90 χλμ. ἐκτεινόμενο ἕως τὰ 105 χλμ., ὅπου φαίνεται καὶ πιὸ ἀραιό.

  Ἡ περιοχὴ μεταξὺ 50 καὶ 55 χλμ. ἀπὸ τὴν ἐπιφάνεια τῆς Ἀφροδίτης, ὅπου ἐμφανίζονται συνθῆκες κατάλληλες γιὰ ἀνθρώπους (καὶ οἱ πιὸ παρόμοιες μὲ τῆς Γῆς σὲ ὅλο τὸ ἡλιακὸ σύστημα), θὰ ἦταν ἡ πλέον εὐνοϊκὴ περιοχὴ γιὰ ἐπανδρωμένη ἀποστολὴ καὶ γιὰ τὴν δημιουργία αἰωρούμενης βάσεως εἴτε ἐξερευνητικῆς εἴτε καὶ ἀποικίας.

Ἐπιφάνεια καὶ Κρατῆρες

  Ἦταν ὁ ἀστρονόμος Τζιοβάννι Κασσίνι (Giovanni Cassini) ποὺ ἔκανε τὸ πρῶτο γνωστὸ σχέδιο τῆς ἐπιφανείας τῆς Ἀφροδίτης τὸ 1667. Βέβαια τὰ χαρακτηριστικὰ θὰ ἄλλαζαν γοργὰ ἀφοῦ ἐπρόκειτο γιὰ νέφη ἐν κινήσει. Ἕως τὶς ἀρχὲς τοῦ 19^ου αἱ. οἱ περισσότεροι ἀστρονόμοι εἶχαν συμπεράνει ὅτι ἡ ἐπιφάνεια τῆς Ἀφροδίτης καλύπτεται ἀπὸ πυκνὰ στρώματα νεφῶν.

  Οἱ πρῶτες παρατηρήσεις τῆς ἐπιφανείας ἔγιναν ἀπὸ τὰ ρωσσικὰ σκάφη Βενιέρα (Венера), ἐκ τῶν ὁποίων κάποια κατάφεραν νὰ προσεδαφισθοῦν – τὰ μόνα ἕως καὶ τὴν σήμερον – καὶ νὰ στείλουν ὀλίγες φωτογραφίες. Οἱ ἀποστολὲς ἦταν κατὰ ζεύγη. Τὸ Βενιέρα 9 ἐκτοξεύθη 8 Ἰουνίου 1975 καὶ προσγειώθη 22 Ὀκτωβρίου 1975, ὅπου λειτούργησε γιὰ 53 λεπτὰ καὶ ἔστειλε μία εἰκόνα. Τὸ Βενιέρα 10 ἐκτοξεύθη 14 Ἰουνίου 1975 καὶ προσγειώθη 25 Ὀκτωβρίου 1975, ὅπου λειτούργησε γιὰ 65 λεπτά, στέλνοντας ἐπίσης μία εἰκόνα.

  Τὸ Βενιέρα 13, ἐξοπλισμένο μὲ ἔγχρωμη φωτογραφικὴ μηχανὴ ἐκτοξεύθη 30 Ὀκτωβρίου 1981 καὶ προσγειώθη 1 Μαρτίου 1982, ὅπου λειτούργησε γιὰ 2 ὧρες καὶ 7 λεπτὰ καὶ ἔστειλε 14 εἰκόνες. Τὸ Βενιέρα 14, ἐπίσης ἐξοπλισμένο μὲ ἔγχρωμη φωτογραφικὴ μηχανὴ ἐκτοξεύθη 4 Νοεμβρίου 1981 καὶ προσγειώθη 5 Μαρτίου 1982, ὅπου λειτούργησε γιὰ 57 λεπτὰ καὶ ἔστειλε μερικὲς εἰκόνες. 

Ἡ ἐπιφάνεια τοῦ πλανήτη Ἀφροδίτη, πανοραμικὴ λήψη ἀπὸ τὴν ἀποστολὴ Βενιέρα 9. Ἦταν ἡ πρώτη λήψη στὴν ἱστορία ἀπὸ τὴν ἐπιφάνεια ἄλλου πλανήτη (Ρωσσικὴ Ἀκαδημία Ἐπιστημῶν / ἐπεξεργασία: Ντόν. Μίτσελ, πρωτότυπο ἐδῶ)

Ἡ ἐπιφάνεια τοῦ πλανήτη Ἀφροδίτη, πανοραμικὴ λήψη ἀπὸ τὴν ἀποστολὴ Βενιέρα 10 (Ρωσσικὴ Ἀκαδημία Ἐπιστημῶν / ἐπεξεργασία: Ντόν. Μίτσελ)

Ἡ ἐπιφάνεια τοῦ πλανήτη Ἀφροδίτη, πανοραμικὴ ἐμπρόσθια λήψη ἀπὸ τὴν ἀποστολὴ Βενιέρα 13 (Ρωσσικὴ Ἀκαδημία Ἐπιστημῶν / ἐπεξεργασία: Ντόν. Μίτσελ)

Ἡ ἐπιφάνεια τοῦ πλανήτη Ἀφροδίτη, πανοραμικὴ ὀπίσθια λήψη ἀπὸ τὴν ἀποστολὴ Βενιέρα 13 (Ρωσσικὴ Ἀκαδημία Ἐπιστημῶν / ἐπεξεργασία: Ντόν. Μίτσελ)

Ἡ ἐπιφάνεια τοῦ πλανήτη Ἀφροδίτη, πανοραμικὴ ἐμπρόσθια λήψη ἀπὸ τὴν ἀποστολὴ Βενιέρα 14 (Ρωσσικὴ Ἀκαδημία Ἐπιστημῶν / ἐπεξεργασία: Ντόν. Μίτσελ, πρωτότυπο ἐδῶ)

Ἡ ἐπιφάνεια τοῦ πλανήτη Ἀφροδίτη, πανοραμικὴ ὀπίσθια λήψη ἀπὸ τὴν ἀποστολὴ Βενιέρα 14 (Ρωσσικὴ Ἀκαδημία Ἐπιστημῶν / ἐπεξεργασία: Ντόν. Μίτσελ)

  Λόγῳ τῆς πυκνῆς ἀτμόσφαιρας, οἱ ἐπιστήμονες ἐστράφησαν εἰς τὴν χρήση ραδιοανιχνευτῶν τόσο ἀπὸ Γῆς ὅσο καὶ ἀπὸ σκάφη διαστημικῶν ἀποστολῶν (Μάρινερ 10, Πάιονηρ Βένους καὶ Μαγγελάνος). Ἡ πλέον ἐκτεταμένη χαρτογράφηση μέσω ραδιοανιχνευτῶν ἔγινε ἀπὸ τὶς ἀποστολὲς Βενιέρα 15 καὶ 16 καὶ τὴν ἀποστολὴ Μαγγελάνος ποὺ ἔμεινε σὲ τροχιὰ 4 ἔτη, ἀρχὲς δεκαετίας ’90, ὅπου καὶ ἐπιτεύχθη ἡ σχεδὸν πλήρης εἰκόνα τῆς ἐπιφανείας τῆς Ἀφροδίτης.

  Τὸ μεγαλύτερο μέρος τῆς ἐπιφανείας, τὰ ⁴⁄₅ περίπου, ἀποτελεῖται ἀπὸ ἡφαιστιογενεῖς πεδιάδες μὲ χαμηλοὺς λόφους. Χαρακτηρίζεται ἀπὸ πολυάριθμες ρυτιδοειδεῖς αὐλακώσεις, ἔντονα ρήγματα καὶ ρωγμὲς ποὺ διατρέχουν ὁλόκληρες ἐκτάσεις δίνοντας τὴν ἐντύπωση θρυμματισμοῦ καὶ μόνον τὸ ¹⁄₁₀ αὐτοῦ εἶναι ὁμαλὸ μὲ μικρὰ ὑψώματα. Κάποιες περιοχὲς ἔχουν ἀρκετὸ βάθος, κυρίως ἡ Πλανήτια Ἀταλάντη (Atalanta Planitia), ἡ Πλανήτια Γκουήνεβηρ (Guinevere Planitia) καὶ ἡ Πλανήτια Λαβίνια (Lavinia Planitia).

  Τὸ ὑπόλοιπο τῆς ἐπιφανείας ἀποτελεῖται ἀπὸ δυὸ μεγάλου μεγέθους ὀρεινὲς περιοχές, τὴν Γῆ τῆς Ἰστὰρ (Ishtar Terra) εἰς τὸ βόρειο ἠμισφαίριο μὲ ἔκταση ἀνάλογη τῆς Αὐστραλίας, καὶ τὴν Γῆ τῆς Ἀφροδίτης (Aphrodite Terra) κατὰ μῆκος τοῦ ἰσημερινοῦ μὲ ἔκταση ἀνάλογη τῆς Νοτίου Ἀμερικῆς. Τὸ ἐσωτερικὸ τῆς Ἰστὰρ ἀποτελεῖται κυρίως ἀπὸ ἕνα μεγάλο πλάτωμα, τὸ Πλάτωμα Λάκσμι (Lakshmi Planum), ποὺ περιβάλλεται ἀπὸ τὰ ὑψηλότερα ὄρη τῆς Ἀφροδίτης, τὰ Ὄρη Μάξγουελ (Maxwell Montes), οἱ κορυφὲς τῶν ὁποίων ἀγγίζουν τὰ 11.000 μέτρα.

Χαρτογράφηση μὲ ραδιοανιχνευτὲς τῆς ἐπιφανείας τῆς Ἀφροδίτης, σύνθεση ἀπὸ ὑπολογιστὴ μὲ δεδομένα ἀπὸ τὶς ἀποστολὲς Μαγγελάνος, Πάιονηρ Βένους καὶ Βενιέρα 13 & 14. Ὑψηλὴ ἀνάλυση ἐδῶ (NASA/JPL).

Χαρτογράφηση μὲ ραδιοανιχνευτὲς τῆς ἐπιφανείας τῆς Ἀφροδίτης καὶ τεχνητὸ χρωματισμὸ γιὰ τὸ ὑψόμετρο, ἀπὸ ἐρυθρὸ γιὰ ὑψηλὲς περιοχὲς ἕως μπλέ-ἰῶδες γιὰ χαμηλές, μὲ δεδομένα ἀπὸ τὶς ἀποστολὲς Μαγγελάνος, Πάιονηρ Βένους καὶ Βενιέρα. Ὑψηλὴ ἀνάλυση: 0°Ν 0°Ε, 0°Ν 90°Ε, 0°Ν 180°Ε, 0°Ν 270°Ε (NASA/JPL).

  Ἡ ἐπιφάνεια τῆς Ἀφροδίτης εἶναι ἀρκετὰ νέα ἀπὸ γεωλογικῆς ἀπόψεως καὶ φαίνεται νὰ ἀνανεώθη πρὸ 300 – 500 ἑκατ. ἐτῶν. Ὑπάρχουν διάφορες θεωρίες γιατὶ συνέβη κάτι τέτοιο καὶ μὲ ποιοὺς τρόπους. Ὑπῆρξε ἔντονη γεωλογικὴ δραστηριότητα καὶ πολλὰ ἐνεργὰ ἡφαίστεια, κυρίως σὲ πεδινὲς ἐκτάσεις. Ὁ ραδιοανιχνευτὴς τοῦ Μαγγελάνου ἔδειξε ὀρεινὲς περιοχὲς ποὺ παρουσιάζουν ἀσυνήθιστη ἀνακλα­στικότητα – χαρακτηριστικὸ τοῦ ὑγροῦ ἐδάφους. Ἐφόσον δὲν ὑπάρχει ὕδωρ πιθανῶς νὰ πρόκειται γιὰ σχηματισμοὺς ἀπὸ μέταλλα. Ἔχει ὑποτεθεῖ ὅτι πρόκειται γιὰ σιδηροπυρίτιο, ὑλικὸ ἀρκετὰ ἀσταθὲς εἰς τὶς πεδιάδες ἀλλὰ ὄχι εἰς τὰ ὑψίπεδα. Δὲν ἀποκλείεται ἐπίσης νὰ εἶναι ἀπὸ κάποιο ἄλλο ὑλικό, ἄγνωστο γιὰ ἐμᾶς.

 Ἀπὸ τὰ δεδομένα τοῦ Μαγγελάνου γνωρίζουμε ὅτι περὶ τὸ 85% τῆς ἐπιφανείας καλύπτεται ἀπὸ ἡφαιστειογενὴ λάβα ἀπὸ τὰ πολυάριθμα ἡφαίστεια τῆς Ἀφροδίτης, ὅπως τὸ Ὄρος Σίφ. Ὁ πλανήτης  ἔχει περισσότερα ἀπὸ ἑκατὸ μεγάλα ἡφαίστεια, πολλὰ ἐκ τῶν ὁποίων θολωτά, καὶ ἑκατοντάδες μικρότερα· ὅπου περιλαμβάνονται καὶ τὰ μοναδικὰ δωματοειδὴ ἡφαίστεια. Νεώτερες ἀνακαλύψεις ἔδειξαν ὅτι ἡ Ἀφροδίτη εἶναι ἀκόμη ἐνεργὴ ἡφαιστειακῶς ἀλλὰ μόνο εἰς ὀλίγα κύρια σημεῖα. Τὸ μεγαλύτερο μέρος της εἶναι γεωλογικῶς ἤρεμο τὰ τελευταῖα ἑκατομμύρια χρόνια. Ὑπάρχουν ἐνδείξεις “ἁπλώματος” καὶ “διπλώματος” τοῦ φλοιοῦ καὶ σχετικὰ πρόσφατα ρεύματα λάβας.

  Τὰ κανάλια, ἑλικοειδεὶς σχηματισμοὶ σὰν κοῖτες ποταμῶν, εἶναι συνηθισμένα εἰς τὶς πεδιάδες τῆς Ἀφροδίτης. Προέρχονται ἀπὸ πολὺ μεγάλες ροὲς λάβας, πλάτους 1 ἕως 3 χλμ. καὶ ἀρκετὰ ἔχουν θαφθεῖ κατὰ τμήματα ἀπὸ νεότερες πεδιάδες λάβας, ὥστε ὁ ἐντοπισμὸς τῆς πηγῆς τους νὰ εἶναι σχεδὸν ἀδύνατος. Τὸ μεγαλύτερο εἶναι τὸ Μπάλτις Βάλλις (Baltis Vallis) εἰς τὴν Πλανήτια Ἀταλάντη, μὲ μῆκος ἄνω τῶν 7.000 χλμ. καὶ πλάτος περίπου 1,8 χλμ. Εἶναι ἑκατοντάδες χιλιόμετρα μακρύτερο ἀπὸ τὸν μεγαλύτερο ποταμὸ τῆς Γῆς, τὸν Νεῖλο, καὶ τὸ μακρύτερο γνωστὸ κανάλι εἰς τὸ ἡλιακό μας σύστημα.

  Εἰς τὴν ἐπιφάνειά της φαίνονται σχηματισμοὶ ἀπὸ πτώσεις μετεωριτῶν. Ὅλοι οἱ σχηματισμοὶ εἶναι μεγάλου μεγέθους καὶ δὲν ὑπάρχουν ἴχνη πτώσεως μικρῶν μετεωριτῶν, ἀφοῦ μᾶλλον οἱ μικρότεροι μετεωρίτες διαλύονται στὴν πυκνὴ ἀτμόσφαιρα τῆς Ἀφροδίτης πολὺ πρὶν ἀγγίξουν τὸ ἔδαφος. Οἱ κρατῆρες τῶν ἡφαιστείων φθάνουν πολλὲς φορὲς γιγάντια μεγέθη, μὲ διαμέτρους ποὺ ὑπερβαίνουν τὰ 100 χλμ. Δὲν ἐμφανίζουν ἔντονες σχηματικὲς διαφορὲς καὶ σχεδόν ἄπαντες εἶναι σὲ πολύ καλὴ κατάσταση δίχως σημεῖα φθορᾶς, ἐνδεικνύοντας ὅτι ἐσχηματίσθησαν προσφάτως, περίπου πρὸ 600 ἑκ. ἐτῶν.

  Ὁ μεγαλύτερος κρατῆρας τῆς Ἀφροδίτης εἶναι ὁ Μῆντ (Mead), διαμέτρου 280 χλμ., μὲ σχηματισμὸ ἐσωτερικοῦ καὶ ἐξωτερικοῦ δακτυλίου. Κεῖται βορείως τῆς Γῆς τῆς Ἀφροδίτης καὶ ἀνατολικὰ τῆς Περιοχῆς Ἔιστλα, 12° 30′ Β 57° 15′ Α. Ὁ κρατῆρας Ἰσαβέλλα (Isabella) εἰς τὴν Πλανήτια Οὐαουαλάνγκ (Wawalang Planitia), 30° N 204° Α, εἶναι ὁ δεύτερος μεγαλύτερος, διαμέτρου 175 χλμ. καὶ ἐμφανίζει δύο ἐκτεταμένους σχηματισμοὺς ποὺ ὁμοιάζουν μὲ ροές, ἐκτεινόμενες πρὸς τὰ νότια καὶ τὰ νοτιοανατολικά. Οἱ σχηματισμοὶ ἐκτεταμένων ροῶν εἶναι μοναδικοὶ εἰς τοὺς κρατῆρες τῆς Ἀφροδίτης.

Τὰ Ὄρη Σὶφ καὶ Γκοῦλα, ἡφαίστεια εἰς τὸ δυτικὸ τμῆμα τῆς Περιοχής Ἐϊστλα, 22° Β 352° 24′ E καὶ 21° 54′ Β 359° 6′ E ἀντιστοίχως, τρισδιάστατη προσομοίωση (NASA/JPL).

Τὰ δωματοειδὴ ἡφαίστεια Καρμέντα Φάρρα (Carmenta Farra) εἰς τὴν Περιοχὴ Ἔιστλα, 8° 20′ Β 12° 20′ Α (NASA/JPL).

Τὸ Ὅρος Μαάτ (Maat Mons), τὸ δεύτερο ὑψηλότερο ὅρος, εἶναι ἕνα τεράστιο ἡφαίστειο ὕψους σχεδόν 8 χλμ. και διαμέτρου 395 χλμ., εἰς τὴν Περιοχὴ Ἄτλα, 0° 5′ Β 194° 36′ Α (NASA/JPL).

Ὁ κρατῆρας Ἰσαβέλλα εἶναι ὁ δεύτερος μεγαλύτερος κρατῆρας τοῦ πλανήτη, κείμενος εἰς τὴν Πλανήτια Οὐαουαλάνγκ, 30° Ν 204° Α (NASA/JPL).

Ἡ Κορώνα Ἄινε ἢ Φότλα (Aine Corona, Fotla) μὲ πολλαπλὰ δωματοειδὴ ἡφαίστεια, νοτίως τῆς Γῆς τῆς Ἀφροδίτης, 59° Ν 164° Α (NASA/JPL).

Ἡ Περιοχὴ Λαβίνια, τοῦ νοτίου ἡμισφαιρίου, μὲ πολλοὺς μεγάλους κρατῆρες, τρισδιάστατη προσομοίωση (NASA/JPL)

  Ἡ Ἀφροδίτη ἐμφανίζει μοναδικοὺς γεωλογικοὺς σχηματισμούς, ποὺ δὲν ἔχουν παρατηρηθεῖ εἰς ἄλλον πλανήτη. Οἱ Ψηφίδες (tesserae) εἶναι μεγάλες περιοχὲς ἐντόνως παραμορφωμένου ἐδάφους, μὲ σχηματισμοὺς ποὺ τέμνονται σὰν παρκὲ καὶ ἀποτελοῦν περὶπου 7,5% τοῦ ἐδάφους τοῦ πλανήτη. Εἶναι συγκεντρωμένες σὲ μερικὲς περιοχὲς μεταξὺ 0° Α καὶ 150° Α. Ἄλλοι ἀσυνήθιστοι σχηματισμοὶ τῆς ἐπιφανείας περιλαμβάνουν τὶς Κορῶνες καὶ τὰ Ἀραχνοειδή. Οἱ κορῶνες εἶναι μεγάλοι κυκλικοὶ καὶ ἐλλειπτικοὶ σχηματισμοὶ περιβαλλόμενοι ἀπὸ βάραθρα διαμέτρου ἑκατοντάδων χιλιόμετρων. Πιστεύεται ὅτι εἶναι ἀποτέλεσμα ἀπότομων ἀνυψώσεων τοῦ φλοιοῦ. Συχνὰ ὑπάρχουν δωματοειδὴ ἡφαίστεια ἐγγὺς τέτοιων σχηματισμῶν.

  Ἡ Κορώνα Ἄρτεμις εἰς τὴν Γῆ τῆς Ἀφροδίτης εἶναι ἡ μεγαλυτέρα τοῦ πλανήτη, διαμέτρου 2.600 χλμ., καὶ περιβαλλόμενη ἀπὸ τὸ σχεδὸν κυκλικὸ Ἀρτεμίσιο Χάσμα – μία ζώνη από σχηματισμοὺς σχήματος τόξου, ποὺ πιστεύεται ὅτι προέκυψε ἀπὸ συμπιέσεις. Ἡ Ἄρτεμις εἶναι ἕνα ἀσυνήθιστο στοιχεῖο τοῦ πλανήτη, καθὼς θεωρεῖται τόπος τεκτονικῆς πλακῶν ποὺ λειτουργεῖ σὲ περιφερειακῆ κλίμακα. Ὑπάρχουν τάφροι καὶ τόξα προερχόμενα ἀπὸ συμπίεση ποὺ ὑψώνονται πάνω ἀπὸ τὶς γειτονικὲς πεδιάδες. Γενικὰ ἡ Ἄρτεμις δὲν εἶναι ὑπερυψωμένη ὅπως ἄλλες κορῶνες. Οἱ περιοχὲς ἐντός της εἶναι κατὰ 4 χλμ. περίπου χαμηλότερα ἀπὸ τὶς πεδιάδες.

  Ἀκολουθεῖ ἡ Κορώνα Χένγκ-ο, διαμέτρου 1.060 χλμ., εἰς τὴν Πλανήτια Γκουήνεβηρ, μία ἐκτεταμένη πεδιάδα ἀνατολικά τῆς Βῆτα καὶ δυτικὰ τῆς Ἔιστλα. Τέτοιες πεδιάδες, ἰδιαίτερα εἰς τὸ δυτικὸ τμῆμα, χαρακτηρίζονται ἀπὸ ἐμφανεῖς ἡφαιστειακὲς ἐξόδους καὶ εὐρεῖες περιοχὲς φωτεινῶν, σκιερῶν καὶ στικτῶν ἀποθέσεων.

  Τὰ ἀραχνοειδὴ εἶναι κυκλικοὶ ἢ ἐπιμήκεις σχηματισμοὶ ποὺ ὁμοιάζουν μὲ τὶς κορῶνες, ἀλλὰ περιβάλλονται ἀπὸ ἕνα πιὸ πολύπλοκο δίκτυο ρωγμῶν μὲ ἔκταση ποὺ μπορεῖ νὰ φθάσῃ τὰ 200 χλμ. Τὰ ἀραχνοειδὴ ἔχουν παρατηρηθεῖ μόνον είς τὴν Ἀφροδίτη καὶ ἐνδεικνύουν ἠφαιστειακὴ δραστηριότητα. Εἰκάζεται ὅτι ἐσχηματίσθησαν ἀπὸ μάγμα, ποὺ δεχόμενο ἰσχυρὴ ἀνυψωτικὴ πίεση ἀπὸ ἐσωτερικὰ ρεύματα ὠθήθηκε πρὸς τὴν ἐπιφάνεια, προκαλῶντας ρωγμὲς καὶ διαρρέοντας μέσα ἀπὸ τὰ σχίσματα. Ἄλλη θεωρία τὰ θεωρεῖ πρόδρομο τοῦ σχηματισμοῦ κορωνῶν. Πιθανῶς διαφορετικὰ ἀραχνοειδὴ σχηματίζονται ἀπὸ διαφορετικὲς διεργασίες.

Τὸ Πλάτωμα Λάκσμι, ἕνα ὁροπέδιο σὲ ὑψόμετρο 3,5 χλμ. μὲ τὴν Πατέρα Σίντονς, ἡφαιστιακὴ καλντέρα, καὶ τὸν τραχὺ ἐδαφικὸ σχηματισμὸ Ψηφίδα Κλωθώ, εἰς τὴν Γῆ τῆς Ἀφροδίτης, 61° Β 341° Α (NASA/JPL).

Ὁ κρατῆρας Οὐίτλυ (Wheatley) μὲ ἐντυπωσιακὴ γεωλογία εἰς τὴν Περιοχὴ Ἀστερία, 16° Β 268° Α (NASA/JPL).

Ἡ μεγάλη καλντέρα Σακατζάουια (Sacajawea), πλάτωμα Λάκσμι, δυτικὸ τμῆμα τῆς Γῆς τῆς Ἰστάρ, μὲ πολυάριθμα ρήγματα καὶ τάφρους, 64° 30′ Β 337° E (NASA/JPL).

Τὰ Ὄρη Μάξγουελ (Maxwell Montes) μὲ τὴν Κλεοπάτρα, κρατῆρα μὲ διπλὸ δακτύλιο,  καὶ δεξιά ἕναν τραχὺ σχηματισμὸ Ψηφίδας, Γῆ τῆς Ἰστάρ, 65° 12′ B 3° 18′ A (NASA/JPL).

Ἐντυπωσιακὰ ἡφαιστιακὰ χαρακτηριστικὰ καὶ Ψηφῖδες τῆς Περιοχῆς Ἄτλα (NASA/JPL).

Μπάλτις Βάλλις, τμῆμα 600 χλμ. τοῦ μεγαλύτερου καναλιοῦ τῆς Ἀφροδίτης, Πλανήτια Ἀταλάντη, 49° Β 165° Α (NASA/JPL).

Ἡ Ἀραχνοειδὴς Κορώνα Τροτούλα (Trotula) ἀπὸ τὴν περιοχὴ Μπερεγκίνια Πλανήτια (Bereghinya Planitia), 19° B 41° A (NASA).

Ἡ ἐντυπωσιακὴ Κορώνα Άρτεμις, περιβαλλόμενη ἀπὸ χάσμα, εἰς τὴν Γῆ τῆς Ἀφροδίτης, 30° Ν 135° Α (NASA/JPL).

Σπάνιο ἀρχειακὸ ὑλικὸ

  Ἀκολουθεῖ τὸ τριμερὲς βίντεο μὲ τὴν πρώτη λεπτομερὴ προσομοίωση τῶν κύριων χαρακτηριστικῶν τοῦ ἐδάφους τῆς Ἀφροδίτης ἀπὸ τὴν ραδιοχαρτογράφηση τῆς ἀποστολῆς Μαγγελάνος καὶ δεδομένων τῶν ἀποστολῶν Βενιέρα (παραγωγὴ 1991). Tὸ τέταρτο βίντεο εἶναι μία τοπογραφικὴ παρουσίαση τῆς σφαίρας τῆς Ἀφροδίτης.

Χαρτογραφία τῆς ἐπιφανείας

  Τὰ χαρακτηριστικὰ τῆς ἐπιφανείας τοῦ πλανήτη Ἀφροδίτη ἔλαβαν τὴν ὀνομασία τους ἀπὸ γυναικεῖες μορφὲς τῆς μυθολογίας καὶ τῆς ἱστορίας, τῇ ἐξαιρέσει τῶν Ὄρων Μάξγουελ καὶ τῶν ὀρεινῶν περιοχῶν Ἄλφα, Βῆτα, καὶ Ὄβντα. Τὸ μεγαλύτερο μέρος τῆς ἐπιφανείας εἶναι σχετικὰ πεδινὸ καὶ ἡ μορφολογία χωρίζεται εἰς τρεῖς τοπογραφικὲς ἐνότητες: πεδιάδες, ὑψίπεδα και κοιλάδες (regio, terra, planitia). Σὲ ἀέναη ἡρεμία, ἡ ἐπιφάνεια τῆς Ἀφροδίτης εἶναι σχεδόν ἀνέγγιχτη ἀπὸ τὴν διάβρωση τοῦ ἀνέμου. 

Τοπογραφικὸς χάρτης τῆς ἐπιφανείας τῆς Ἀφροδίτης μὲ τὶς ὀνομασίες τῶν κυριοτέρων χαρακτηριστικῶν, ἀπὸ ραδιοανίχνευση τῆς ἀποστολῆς Πάιονηρ Βένους, 1981 (NASA).

Τὸπογραφικὸς χάρτης τῆς ἐπιφανείας τῆς Ἀφροδίτης μὲ λεπτομερὴ μορφολογία τοῦ ἐδάφους ἀπὸ ραδιοανίχνευση τῆς ἀποστολῆς Μαγγελάνος, 1997 (NASA).

Ὁ Βόρειος πόλος τῆς Ἀφροδίτης, τοπογραφικὸς χάρτης μὲ λεπτομερὴ μορφολογία τοῦ ἐδάφους ἀπὸ ραδιοανίχνευση τῆς ἀποστολῆς Μαγγελάνος, 1997 (NASA)

Ὁ Νότιος πόλος τῆς Ἀφροδίτης, τοπογραφικὸς χάρτης μὲ λεπτομερὴ μορφολογία τοῦ ἐδάφους ἀπὸ ραδιοανίχνευση τῆς ἀποστολῆς Μαγγελάνος, 1997 (NASA)

Τοπογραφικὸς χάρτης μὲ τὶς τοποθεσίες ὅπου προσγειώθηκαν οἱ σοβιετικὲς ἀποστολές Βενιέρα καὶ Βέγα. Μὲ κόκκινο σημειώνονται οἱ θέσεις ὅπου λήφθηκαν εἰκόνες καὶ μὲ μαῦρο οἱ θέσεις ὅπου ἔγινε δειγματοληψία. Ὁ χάρτης δημιουργήθη μὲ συνδυασμὸ τοπογραφικῶν δεδομένων ἀπὸ τὶς ἀποστολὲς Βενιέρα, Πάιονηρ Βένους καὶ Μαγγελάνος.

  Τὸ Βενιέρα 13 προσεδαφίσθη εἰς τὸν συνηθέστερο τύπο ἐδάφους τῆς Ἀφροδίτης, πεδιάδες μὲ ἐκτενεῖς αὐλακώσεις. Πρόκειται γιὰ τὶς παλαιότερες ἡφαιστιακὲς πεδιάδες, διαμορφωθεῖσες πρὶν ἀπὸ 750.000.000 ἔτη, μὲ ρήγματα καὶ καμπυλώσεις ἀπὸ τὶς τεκτονικὲς πιέσεις πρὸς τὸν φλοιό. Τὸ Βενιέρα 14 ἀπεκάλυψε μιὰ ἐπίπεδη βραχώδη ἔκταση χωρίς χῶμα. Ἐπρόκειτο γιὰ νεωτέρα ἡφαιστιακὴ πεδιάδα μὲ ρυτιδοειδεῖς ροές λάβας, πιθανῶς σχηματισθείσα πρὶν ἀπὸ μερικὰ ἑκατομμύρια ἔτη. Τὸ πλακόστρωτο πέτρωμα, τὸ ὁποῖο θεωρήθη ἀρχικῶς στερεοποιημένη λάβα, εἶναι στρώματα ποὺ ἔχουν θρυμματισθεῖ. Μία νεώτερη θεωρία ὑποστηρίζει ὅτι πρόκειται γιὰ πέτρωμα ὁμοιάζον μὲ ἐλαφρόπετρα, ποὺ προέρχεται ἀπὸ ἡφαιστειακὴ τέφρα ἢ σκόνη ἀπὸ προσκρούσεις μετεωριτῶν.

Μαγνητικὸ πεδίο, βαρύτητα καὶ πόλοι

  Ἡ Ἀφροδίτη διαθέτει μικρὸ καὶ ἀδύναμο μαγνητικὸ πεδίο, ὅπως ἀνεκαλύφθη τὸ 1980 μὲ τὴν ἀποστολὴ τοῦ Πάιονηρ Βένους. Τὸ μαγνητικό της πεδίο δὲν προέρχεται ἀπὸ τὸ ἐσωτερικό της, ὅπως εἰς τὴν περίπτωση τῆς Γῆς, ἀλλὰ ἀπὸ τὴν ἀλληλεπίδραση τῆς ἰονόσφαιρας καὶ τοῦ ἡλιακοῦ ἀνέμου καὶ ἡ μαγνητόσφαιρα τῆς Ἀφροδίτης δὲν ἐπαρκεῖ γιὰ νὰ προστατεύσῃ τὴν ἀτμόσφαιρα ἀπὸ τὴν κοσμικὴ ἀκτινοβολία. Πιθανῶς γιὰ τὸν ἴδιο λόγο νὰ μὴν ἔχῃ καὶ δορυφόρους.

  Ἡ ἔλλειψη ἐγγενοῦς μαγνητικοῦ πεδίου ἀποτέλεσε ἔκπληξη γιὰ τοὺς ἐπιστήμονες, δεδομένου τοῦ μεγέθους καὶ τῆς συστάσεως τοῦ πλανήτη. Συνήθως τὸ μαγνητικὸ πεδίο προκαλεῖται ἀπὸ τρεῖς παράγοντες: ἀγώγιμο ρευστὸ ἐσωτερικό, περιστροφὴ καὶ τεκτονικὴ κίνηση. Τὸ ἐσωτερικὸ τῆς Ἀφροδίτης εἶναι ἠλεκτρικῶς ἀγώγιμο καὶ ἡ περιστροφή της, παρότι ἀργή, ἐπαρκεῖ γιὰ τὴν παραγωγὴ μαγνητικοῦ πεδίου.

  Αὐτὸ ποὺ φαίνεται νὰ λείπῃ εἶναι ἡ τεκτονικὴ κίνηση, ποὺ ἐκτὸς ἀπὸ τὴν χρησιμότητά της γιὰ τὴν ὕπαρξη μαγνητικοῦ πεδίου, ἐλευθερώνει τὴν θερμότητα ἀπὸ τὸ ἐσωτερικὸ ἑνὸς πλανήτη πρὸς τὸ διάστημα. Ἔτσι ἡ Ἀφροδίτη κατακρατεῖ τὴν θερμότητά της καὶ ὁ πυρήνας της δὲν ψύχεται σταδιακῶς ὅπως εἰς τὴν περίπτωση τῆς Γῆς ἀλλὰ παραμένει ρευστὸς καὶ μὲ τὴν ἴδια θερμοκρασία εἰς ὅλα του τὰ μέρη. Κάποιοι ἐπιστήμονες δὲν ἀποκλείουν καὶ τὴν περίπτωση ὁ πυρήνας νὰ ἔχει ἤδη στερεοποιηθεῖ.

  Ἡ ἀποστολὴ Βένους Ἐξπρὲς τοῦ Εὐρωπαϊκοῦ Ὀργανισμοῦ Διαστήματος (2004 – 2015, ESA) μελέτησε ἕνα μυστηριῶδες φαινόμενο ποὺ δὲν ἔχει ἀκόμη ἐξήγηση. Ἡ πρώτη καταγραφή του ἔγινε μὲ τὸ Πάιονηρ Βένους. Ἡ ἰονόσφαιρα ἐμφάνιζε ‘τρύπες’ εἰς τὴν νυχτερινὴ πλευρὰ τοῦ πλανήτη. Ἐπιστήμονες ποὺ τὶς μελέτησαν πιστεύουν ὅτι οἱ γραμμὲς τοῦ ἡλιακοῦ μαγνητικοῦ πεδίου εἶναι πιθανὸν νὰ διαπερνοῦν τὸν πλανήτη.

  Ἡ Ἀφροδίτη δὲν ἔχει ἰδίο μαγνητικὸ πεδίο καὶ ὁ τρόπος ποὺ ἀλληλεπιδρᾶ μὲ τὸν Ἥλιο εἶναι ἐντελῶς διαφορετικὸς ἀπὸ τῆς Γῆς. Καθὼς ὁ ἡλιακὸς ἄνεμος μὲ τὸ διαπλανητικὸ μαγνητικὸ πεδίο του προσκροῦει ἐπάνω της μὲ ὑπερηχητικὴ ταχύτητα, δὲν μπορεῖ νὰ διαπεράσῃ τὴν ἰονόσφαιρα, μὲ ἀποτέλεσμα οἱ γραμμὲς τοῦ διαπλανητικοῦ πεδίου νὰ συσσωρεύονται ἐμπρὸς ἀπὸ τὸν πλανήτη. Ὁ δὲ ἡλιακὸς ἄνεμος παρασύρει τὴν ἀτμόσφαιρα καταλήγοντας νὰ σχηματίζῃ μία μακριὰ οὐρὰ πίσω του, σὰν τῶν κομητῶν ἀλλὰ ἀπλωμένη εἰς τὸ διάστημα.

Ἡ ἰονόσφαιρα καὶ οἱ μαγνητικὲς ‘τρύπες’ εἰς τὴν οὐρὰ τῆς ἀτμόσφαιρας τῆς νυκτερινῆς πλευρᾶς, ἐντὸς τῶν ὁποίων ἡ ἰονόσφαιρα ἀπουσιάζει καὶ ὑπάρχει μαγνητικὸ πεδίο (NASA/SVS).

Θεωρία 1: Οἱ γραμμὲς τοῦ μαγνητικοῦ πεδίου τοῦ Ἡλίου καὶ ἡ ἀλληλεπίδρασή τους μὲ τὴν ἰονόσφαιρα τῆς Ἀφροδίτης χωρὶς διείσδυση εἰς τὸ ἐσωτερικὸ τοῦ πλανήτη (NASA/SVS).

Θεωρία 2: Οἱ γραμμὲς τοῦ μαγνητικοῦ πεδίου τοῦ Ἡλίου καὶ ἡ ἀλληλεπίδρασή τους μὲ τὴν ἰονόσφαιρα τῆς Ἀφροδίτης μὲ διείσδυση εἰς τὸ ἐσωτερικὸ τοῦ πλανήτη (NASA/SVS).

  Ἐπὶ τῆς οὐρᾶς ἐμφανίζεται μία μαγνητικὴ δομὴ ὅπου ἡ ἰονόσφαιρα ἁπλῶς ἀπουσιάζει καὶ ὑπάρχει κάτι σὰν ‘σωλῆνες’ διαπλανητικοῦ μαγνητικοῦ πεδίου, ποὺ ἐκτείνονται εἰς μεγάλη ἀπόσταση κατὰ μῆκος τῆς οὐρᾶς. Αὐτὴ ἡ μαγνητικὴ δομὴ διατηρεῖται καθ’ ὅλη τὴν διάρκεια τοῦ ἡλιακοῦ κύκλου καὶ ὄχι μόνον ὅποτε ἡ ἡλιακὴ μαγνητικὴ δραστηριότητα αὐξάνεται. Ἔχουν προταθεῖ δύο θεωρίες γιὰ τὸ πῶς προκαλεῖται.

  Σύμφωνα μὲ τὴν πρώτη οἱ γραμμὲς τοῦ ἡλιακοῦ μαγνητικοῦ πεδίου καθὼς συναντοῦν τὴν Ἀφροδίτη κατὰ κάποιον τρόπο 'κολλᾶνε', ἐγκλωβίζονται εἰς τὴν ἰονόσφαιρα, ἡ ὁποία ρέει ἀπὸ τὴν ἡμερήσια πρὸς τὴν νυκτερινὴ πλευρά. Καθώς περιστρέφεται, συναντοῦν τὸ πλάσμα ποὺ βρίσκεται εἰς τὴν οὐρὰ καὶ συμβαίνει ἕνα εἶδος συσσώρευσης μεταξύ τῶν γραμμῶν πεδίου καὶ τοῦ πλάσματος. Σύμφωνα μὲ τὴν δεύτερη οἱ γραμμὲς τοῦ ἡλιακοῦ μαγνητικοῦ πεδίου εἰσέρχονται ἀπὸ τὴν ἡμερήσια πλευρά, βυθίζονται μέσα ἀπὸ τὴν ἰονόσφαιρα, διαπερνοῦν τὸν βραχώδη μανδύα καὶ κατόπιν ἀγκιστρώνονται εἰς τὸν μεγάλο μεταλλικὸ πυρήνα. Περιτυλίγονται γύρω του καὶ ἐξέρχονται ἀπὸ τὸν βραχώδη μανδύα πρὸς τὴν νυκτερινὴ πλευρά.

  Τὸ βαρυτικὸ πεδίο τῆς Ἀφροδίτης ὁμοιάζει ἀρκετὰ μὲ τῆς Γῆς μὲ βαρύτητα 8,87 μέτρα / δευτ.², περίπου τὸ 90% τῆς γήινης βαρύτητος. Σῶμα 100 κιλῶν εἰς τὴν ἐπιφάνεια τῆς Γῆς θὰ ζύγιζε 90 κιλὰ εἰς τὴν ἐπιφάνεια τῆς Ἀφροδίτης.

  Ἡ ἀνώτερη τροπόσφαιρα εἰς γεωγραφικὸ πλάτος 60° – 70° ἐμφανίζει ψυχρὲς πολικὲς περιοχές μὲ θερμοκρασίες περίπου 30 – 40 °C χαμηλότερες ἀπὸ τὰ γείτονα γεωγραφικὰ πλάτη. Ἐκεῖ δημιουργοῦνται παράξενοι σχηματισμοὶ πολικῶν στροβίλων, γιγάντιες καταιγίδες ποὺ ὁμοιάζουν μὲ τυφῶνες μὲ τετραπλάσιο μέγεθος ἀπὸ τὶς ἀντίστοιχες τῆς Γῆς. Κάθε δίνη ἔχει δύο κέντρα περιστροφῆς, ποὺ συνδέονται μεταξύ τους μὲ διάκριτους σχηματισμοὺς νεφῶν σὲ ἑλικοειδὲς σχῆμα S. Ἡ περιστροφή τους ἀκολουθεῖ τὴν ἴδια κατεύθυνση τῆς γενικῆς περιστροφῆς τῆς ἁτμόσφαιρας.

  Οἱ δίνες ἔχουν ἐξαιρετικὰ μεταβλητὸ σχῆμα καὶ ἐσωτερικὴ δομή, ἀλλἀζοντας γοργὰ σὲ διάστημα μικρότερο τῶν 24 ὡρῶν (γήινων), καὶ μπορεῖ νὰ γίνουν ἐντελῶς ἀκανόνιστες ἕως καὶ χαοτικές. Οἱ ταχεῖες ἀλλαγὲς τοῦ σχήματος ὑποδηλώνουν πολύπλοκα καιρικὰ μοτίβα, τὰ ὁποῖα ἐπηρεάζονται ἐντόνως ἀπὸ τὸ ἐπιπλέον χαρακτηριστικὸ ὅτι τὸ κέντρο τῶν δινῶν δὲν συμπίπτει μὲ τὸν γεωγραφικὸ πόλο.

  Μερικοὶ πλανῆτες τοῦ ἡλιακοῦ μας συστήματος, συμπεριλαμβανομένης τῆς Γης, ἐμφανίζουν πολικοὺς στρόβιλους. Ὁρισμένοι ἔχουν παράξενα σχήματα, ὅπως ἡ ἐξαγωνικὴ δομὴ εἰς τὸν Κρόνο, ἀλλὰ κανένας δὲν εἶναι τόσο μεταβλητὸς ἢ ἀσταθὴς ὅσο οἱ πολικοὶ στρόβιλοι τῆς Ἀφροδίτης. Εἰδικὰ ὁ νότιος πολικὸς στρόβιλος, ποὺ μελετήθη ἀπὸ τὴν ἀποστολὴ Βένους Ἐξπρές, ἀπεκαλύφθη ὅτι εἶναι μακρὰν πολυπλοκότερος ἀπὸ ὅ,τι πιστευόταν προηγουμένως.

Τὸ νότιο ἡμισφαίριο τῆς Ἀφροδίτης, σύνθεση ὑπέρυθρων εἰκόνων μὲ ἐπικάλυψη ἀπὸ ὑπεριώδεις, μὲ μία μεγάλη πολικὴ δίνη, διαμέτρου περίπου 2.000 χλμ. Ἡ περιστροφὴ εἶναι ἀριστερόστροφη, οἱ φωτεινὲς περιοχὲς εἶναι θερμότερες, Βένους Ἐξπρές (ESA).

Νότιος πολικὸς στρόβιλος, σύνθεση ὑπέρυθρων εἰκόνων, Φεβρουάριος 2007 – Ἀπρίλιος 2008. Ἡ περιστροφὴ εἶναι ἀριστερόστροφη, οἱ φωτεινὲς περιοχές εἶναι θερμότερες, Βένους Ἐξπρές (ESA).

Νότιος πολικὸς στρόβιλος, ὑπέρυθρη λήψη, Ἀπρίλιος 2008. Ἡ περιστροφὴ εἶναι ἀριστερόστροφη, οἱ φωτεινὲς περιοχὲς εἶναι θερμότερες, Βένους Ἐξπρές (ESA).

Κύκλος ζωῆς

  Ἡ Ἀφροδίτη σήμερα δὲν διαθέτει καθόλου ὕδωρ παρὰ μόνον ἴχνη του μὲ μορφὴ σταγονιδίων εἰς τὴν ἀτμόσφαιρα. Ὅμως δὲν ἦταν πάντα ἔτσι. Κατὰ τὴν πρώτη περίοδο τῆς ζωῆς της, οἱ ἴδιοι μηχανισμοὶ ποὺ προεκάλεσαν τὴν ἐμφάνιση ὕδατος είς τὴν Γῆ θὰ ἔπρεπε νὰ εἶχαν δώσει ἀνάλογους ὑδάτινους ὄγκους καὶ είς τὴν Ἀφροδίτη. Ὑπάρχουν, πράγματι, ἐνδείξεις ὅτι διέθετε ὠκεανοὺς κατὰ τὰ πρῶτα στάδια τῆς διαμορφώσεώς της, ἀλλὰ καθὼς τὸ ὑδρογόνο της χανόταν γρήγορα πρὸς τὸ διάστημα, οἱ ὠκεανοὶ ἐξατμίσθησαν βαθμηδὸν ἀφήνοντας τὸ ἔδαφος οὐσιαστικὰ ξηρό.

  Ἦταν ἡ πρώτη δραστικὴ ἀλλαγὴ τοῦ πλανήτη, ποὺ εἰκάζεται ὅτι συνέβη νωρὶς εἰς τὴν ἱστορία του, πρὶν ἀπὸ περίπου 4 δισεκατομμύρια ἔτη, ἂν καὶ εἰκάζεται ὅτι τὸ ὕδωρ διετηρήθη ἐπί 2 δισεκατομμύρια ἔτη ἀκόμη. Ἡ μεγάλη ἔκπληξη ἀπὸ τὰ στοιχεῖα τοῦ ἐρευνητικοῦ σκάφους Μαγγελάνος ἦταν ὅτι ὅλη ἡ ἐπιφάνεια τῆς Ἀφροδίτης φαινόταν ἴδιας γεωλογικῆς ἡλικίας. Κάτι δραστικὸ λοιπὸν συνέβη πρὶν ἀπὸ 600 – 700 ἐκατ. ἐτη, τὸ ὁποῖο προεκάλεσε ἕναν ἀνασχηματισμὸ ὁλόκληρης τῆς ἐπιφανείας σβήνοντας σχεδὸν τὸ 80% τῆς παλαιοτέρας.

  Ὑπῆρξε ἔντονη ἡφαιστειακὴ δραστηριότητα καὶ ἰσχυρὰ ρεύματα λάβας ποὺ ἐπικάλυψαν τὸν πλανήτη σὲ σύντομο ἀπὸ γεωλογικῆς ἀπόψεως χρονικὸ διάστημα. Αὐτὸ φαίνεται νὰ σχετίζεται μὲ τὴν ὁλικὴ ξήρανση λόγω τῆς ὁποίας ἡ κίνηση τῶν τεκτονικῶν πλακῶν σταματᾶ, ἀφοῦ δίχως ὑγρασία δὲν δύναται νὰ ὑπάρξῃ ὀλίσθηση πλακῶν. Ἡ τεκτονικὴ κίνηση ἀπελευθερώνει τὴν θερμότητα ἀπὸ τὸ ἐσωτερικὸ ἑνὸς πλανήτη.

  Ὅταν λοιπὸν ἡ τεκτονικὴ κίνηση τῆς Ἀφροδίτης ἔπαυσε λόγω ξηράνσεως τοῦ μανδύα, ἡ ἐκτόνωση τοῦ ἐσωτερικοῦ ἔλαβε ἄλλους τρόπους, πιὸ ἐπεισοδιακοὺς μέσω ἰσχυρῶν ἡφαιστειακῶν ἐκρήξεων καὶ ἀπελευθερώσεως τεραστίων ποσοτήτων λάβας. Ἴσως ἐκεῖ λοιπὸν νὰ ὀφείλεται ὁ σχετικὰ πρόσφατος ἀνασχηματισμὸς τῆς ἐπιφανείας τῆς Ἀφροδίτης μὲ δραστικὸ τρόπο. Σήμερα ὁ πλανήτης συνεχίζει νὰ εἶναι ἠφαιστιακῶς ἐνεργῶς περιστασιακὰ καὶ εἶναι πιθανὸν νὰ ἐπαναληφθῇ τὸ φαινόμενο σὲ μερικὰ ἑκατομμύρια ἔτη.

  Ἡ αἰτία τῆς ἰδιάζουσας περιστροφῆς τοῦ πλανήτη εἶναι ἄγνωστη. Ἡ συνήθης ἐξήγηση τῆς συγκρούσεως τοῦ πλανήτη μὲ κάποιο οὐράνιο σώμα (κομήτης, ἀστεροειδὴς κ.λπ.) δὲν ὑποστηρίζεται ἀπὸ τὰ φυσικὰ δεδομένα. Μία ἕτερη θεωρία ἐπρότεινε πὼς ὅταν ἡ Ἀφροδίτη ἦταν εἰς τὸ στάδιο διαμορφώσεως, τὰ ἀρχικὰ μέρη της (planetesimals) ἐσχημάτισαν σώματα διαφορετικῶν μεγεθῶν. Ἴσως ἡ δευτέρα μεγαλυτέρα μάζα ἐκτύπησε τὴν μεγίστη διὰ τέτοιας γωνίας ὥστε νὰ ἀναγκάσθῃ ἡ προκύπτουσα μάζα νὰ περιστραφῇ πρὸς τὰ πίσω. Οὐδεμία τῶν ἐξηγήσεων ἐθεωρήθη ἱκανοποιητικὴ καὶ ἀκόμη διερευνᾶται ἡ αἰτία τῆς ἀντιθέτου φορᾶς τῆς περιστροφῆς της.

  Ἡ ἀπόσταση της Ἀφροδίτης ἀπὸ τὸν Ἥλιο ἐμφανίζει μία ἀπόκλιση ἐν συγκρίσει τόσο μὲ τὸν ἐμπειρικὸ ‘νόμο πλανητικῶν ἀποστάσεων’ Τίτιους-Μπόντε, ὅσο καὶ μὲ τὸ μαθηματικό-πυθαγόρειο μοντέλο τροχιῶν τῶν πλανητῶν ἀπὸ τὸν Ἱπποκράτη Δάκογλου (Ὁ Μυστικὸς Κώδικας τοῦ Πυθαγόρα, τόμος Α σελ. 95, ἐκδ. Νέα Θέσις 1988). Βέβαια, ἀποδείξεις γιὰ τὰ παραπάνω δὲν ὑπάρχουν καὶ οὐδεῖς γνωρίζει ἐὰν ἡ τροχιὰ τῆς Ἀφροδίτης ἔχει πράγματι ὑποστεῖ μετατόπιση ἀπὸ τὴν ἀρχική της θέση. Ἕνα εἶναι σίγουρο, ὅτι οἱ ἰδιαιτερότητες τῆς δίδυμης ἀδελφῆς τῆς Γῆς τὴν καθιστοῦν ἕναν συναρπαστικὸ πλανήτη ποὺ κρύβει πολλὰ μυστικά.